ΣΙΣΥφως: η πορεία επτά χιλιομέτρων της ομάδας Εν-Φλω ολοκληρώθηκε το Σάββατο 19/5/2013




  
                               
                       
       



                                                                                                                                                           

Το σισύφειο φως διασχίζει την Αθήνα
                                                               Δημήτρης Τανούδης


Τι σημαίνει ν’ ανεβάζεις έναν βράχο στην κορφή του λόφου για να τον δεις μεμιας να κυλά προς τα κάτω, χωρίς ν’ απελπίζεσαι, κατεβαίνοντας υπομονετικά στην αρχή, εκεί που ο ιδρώτας στεγνώνει μόνο για να ετοιμάσει το επόμενο γέμισμα των πόρων στην ατελεύτητα κύκλια βιάση; 

Ο Αλμπέρ Καμύ: «Συνειδητότητα». 
Ένας νους αφομοιώνει την έννοια της παράλογης επανάληψης μέχρι σ’ εκείνο το όριο όπου το βάσανο γίνεται συνείδηση απ’ την οποία λειαίνεται κάθε προσδοκία θεόθεν σωτηρίας. Τότε, στην κατωφερή εκβολή του Αχέροντα, εμφανίζεται κάποιο φως: η ικανοποίηση μιας συνείδησης που κατάφερε να επιβληθεί στον κόσμο των θεών, στη φαντασιακή μήτρα της ίδιας αυτής της συνείδησης. Ο νεκρός Σίσυφος, δέσμιος των θεών, αιωνίως καταδικασμένος στην τυραννική επανάληψη, αποκτά μια απογυμνωμένη αντίληψη της ζωής, μέσα στο ίδιο το άνδρο του θανάτου, δαμάζοντας έτσι την ελπίδα του μεταφυσικού επέκεινα. Ο Σίσσυφος, μας λέει ο Καμύ, επιβάλλει τον άνθρωπο στους θεούς καθώς γίνεται βόμβα εγκιβωτισμένη στα θεμέλια της θρησκείας που τον γέννησε. Το κουμπί πατιέται κατά τη στιγμή της αφύπνισης˙ έγκατα εκρήγνυνται και πάνω στα θρύψαλα βαδίζει ο νέος Σίσυφος – ο νέος άνθρωπος, εκείνος που ζει την ανθρώπινή του μοίρα, χωρίς αυταπάτες, στο όριο που ο ίδιος τώρα την αντιλαμβάνεται και την εκτείνει. 

Ο Γιούκιο Μισίμα: «Ολοκλήρωση». 
Χωρίς ν’ αναφερθεί στο μύθο, ο Μισίμα πραγματεύεται τον θάνατο ως έλλογη απόφαση του ανθρώπου. «Η εκτίμηση», γράφει, «που οδηγεί κάποιον στην απόφαση να πεθάνει […] προϋποθέτει μια μακρά περίοδο συγκέντρωσης πάνω στο γεγονός ότι ο άνθρωπος της πράξης ξέρει να υπομένει και να περιμένει. Σ’ έναν τέτοιο άνθρωπο, η ζωή εμφανίζεται σαν ένας κύκλος, που για να συμπληρωθεί χρειάζεται μόνο έναν τελευταίο κρίκο. […] Ο θάνατος, που σε μια στιγμή ολοκληρώνει τον κόσμο ενός ανθρώπου με την προσθήκη του τελευταίου κρίκου, δίνει ένα πολύ πιο έντονο αίσθημα ικανοποίησης. Η μεγαλύτερη καταστροφή για τον άνθρωπο της πράξης είναι η αποτυχία του να πεθάνει, ακόμα κι όταν αυτός ο καθοριστικός κρίκος έχει προστεθεί».* Ο Μισίμα, ακολουθώντας εδώ την ανάλγητη κοσμοθεωρία των παλιών Σαμουράι, ενθεματίζει στην περί ζωής συνειδητότητα του Καμύ την συνειδητή επιλογή του θανάτου, ενώνοντας τα μισοφέγγαρα, σαν να ενώνει τους αφαλούς δύο ανθρώπων, ενός ζωντανού κι ενός νεκρού. «Να ζεις», λένε αμφότεροι, «να ξαναρχίζεις αυτό που δίχως να τελειώνει, τελειώνει». Κι όταν μια «νεκρώσιμη καμπάνα διαπερνά τον ουρανό», να την ακούς σαν «χαρμόσυνη». Ναι, «πεθαίνω, μα γελάω με τον θάνατο».** Η ανθρωπινότητά μου ορίζει και την πορεία και το τέλος.   

Το πρωί της 18ης Μαΐου, η εικαστική ομάδα Εν Φλω, που έφτασε από τη Φλώρινα στην Αθήνα, ξεκίνησε μια σισύφεια πορεία – εικαστικοί της πόλης και διερχόμενοι θεατές ανταποκρίθηκαν στο κάλεσμά τους, έτσι που το αυξομειούμενο πλήθος ανήλθε στα 30 άτομα. Σπρώχνοντας έναν κυλιόμενο όγκο από εγχάρακτο ξύλο, διένυσαν μια απόσταση 7 χιλιομέτρων, από το Παλαιό Φάληρο (εγκαταστάσεις εμπορίας της ολυμπιακής ιδέας που τώρα φιλοξενούσαν ένα θεσμοποιημένο παράρτημα εμπορίας του καλλιτεχνικού έργου) μέχρι το Μουσείο Μπενάκη, στο κέντρο της Αθήνας. 

Ένα διαδραστικό παίγνιο (μια προσομοίωση του σισύφειου άχθους), έλαβε χώρα στο αίθριο του αιωνόβιου Ιστορικού Αρχείου της Εθνικής Τράπεζας, δίνοντας τέλος στο δρώμενο με τη συμβολική ονομασία «ΣΙΣΥφως».

Η ομάδα δεν προέτρεψε τους παραλήπτες της δράσης της στην αυτοχειρία, κατά το έμπρακτο παράδειγμα του Μισίμα (ενδεχομένως και του Καμύ): το εγχείρημα των εικαστικών τέθηκε, όπως δηλώνει ο τίτλος, υπέρ του φωτός, υπέρ της ζωής. Αντλώντας, ωστόσο, απ’ τις αντιλήψεις των δύο συγγραφέων, θέλησαν κι εκείνοι να μιλήσουν για τη συνειδητότητα της ζωής και την ολοκλήρωση του θανάτου. Κι αν έστω ένας από τους θεατές αυτής της πορείας κατάφερε να σταθεί μια στιγμή έξω απ’ την κυκλοτερή θηλιά του αστικού αυτισμού που οριοθετεί το δικό μας άχθος, ψηλαφώντας τον Σίσυφο πάνω στο δικό του πρόσωπο, εξαναγκασμένος να συλλογιστεί τις προσωπικές του αντιλήψεις για τη διά βίου συνείδηση και τη διά θανάτου ολοκλήρωση, τότε το καλλιτεχνικό αυτό εγχείρημα απέβη αληθινό – αποκαλύπτοντας το μόνο πρόσωπο της αλήθειας που δύναται ν’ αποκαλύψει η τέχνη: «το πρόσωπο της βίαιης διάψευσης».**
*Από το βιβλίο του Γιούκιο Μισίμα, «Η ηθική των Σαμουράι στη σύγχρονη Ιαπωνία», Μτφ. Γ. Βλάχος, Ερατώ, Αθήνα 1993
**Από το βιβλίο του Ζορζ Μπατάιγ, «Ο Νεκρός», Μτφ. Α. Πέτρα, Άγρα, Αθήνα 1996
Ο Δημήτρης Τανούδης γεννήθηκε το 1981. Είναι συγγραφέας του μυθιστορήματος «Σπασμός» 
(Νεφέλη 2011).





Τεκμηρίωση της διαδραστικής performance "ΣΙΣΥφως"



O Μπόρχες έγραψε για έναν άνθρωπο που βάζει σκοπό της ζωής του να ζωγραφίσει όλο τον κόσμο. Ποιον κόσμο όμως; Τον κόσμο της κρίσης; Η κρίση περισσότερο από πρόβλημα είναι προβληματισμός, περισσότερο από κρίση είναι κριτική. Στη σημερινή κοινωνία η κρίση δεν μας αναγκάζει μόνο να σέρνουμε, να κουβαλάμε ή να σπρώχνουμε ένα μεγάλο φορτίο δυσάρεστων γεγονότων και διάσπαρτων καταστάσεων που συχνά ορίζονται πέρα από την ευθύνη μας. Ταυτόχρονα μας αναγκάζει να σκεφτούμε αυτήν την εικόνα ως όριο του σημερινού μας κόσμου. Ο Έρνστ Μπλοχ έλεγε πως από τη στιγμή που σκέφτεσαι το όριο, ανοίγει η δυνατότητα να σκεφτείς και το ξεπέρασμά του.

Ο άνθρωπος που θα ζωγραφίσει τον κόσμο, ζωγραφίζει εμάς, ως τους σημερινούς ανθρώπους-γρανάζια, με στενοχώρια, απαισιοδοξία και κατήφεια. Ταυτόχρονα ζωγραφίζει και τον σισύφειο αγώνα του ανθρώπου που δεν σταματά, που κινείται αδιάκοπα για να ορίσει τον εαυτό του πέρα από τον αυτοματισμό που φέρει το γρανάζι της μηχανής. Θα μπορέσουμε να το συνειδητοποιήσουμε αυτό; Η ομάδα ζωγραφίζει, χαρά-Ζει όλες εκείνες τις διαδρομές εικόνων, σπαράγματα ζωών τόσων και τόσων Σισύφων.

Ο "ΣΙΣΥφως" είναι το project για το 2013 της ομάδας Εν Φλω που λειτουργεί ως διαμαρτυρία κατά μιας προβληματικής πολιτικής της οικονομίας και της εντατικοποίησης της εργασίας.

Τo project θα απλωθεί από τον κατεξοχήν χώρο άσκησης του μεταπρατικού εμπορίου τέχνης μέχρι έναν ιστορικό φορέα πολιτισμού 140 χρόνων. Ανάμεσα στα δυο αυτά σημεία πολιτισμού, όπου στο ένα εξακριβωμένα ασκείται η οικονομία της αγοράς γύρω από την τέχνη, απλώνεται η άβυσσος της πόλης, η άβυσσος της ζωής που οι Εν Φλω θα φωτίσουν κάνοντας τον Σίσυφο "ΣΙΣΥφως".

Το Σάββατο 18 Μαΐου στις 7 το απόγευμα από την φουάρ της Art Athina διανύουμε 7 χιλιόμετρα σισύφειας προσπάθειας- διαδρομής σπρώχνοντας όλοι μαζί τις 32 εικόνες του ζωγράφου του Μπόρχες (με την μορφή μιας ογκώδους φορτίου) σε ένα φωτεινό μονοπάτι απελευθέρωσης που θα καταλήξει παράδοξα στο Μουσείο Μπενάκη. Η φθορά που θα υποστούν οι εικόνες από την διαδρομή, φθίνοντα υπολείμματα μιας καταδικασμένης εποχής, γίνεται frotagge (χειρονομία αποτύπωσης μιας εγχάρακτης επιφάνειας) για όσους θελήσουν να κρατήσουν ένα κομμάτι του κόσμου.

Η διαδικασία frotagge θα συνεχιστεί για την ομάδα  στην δράση ΣΙΣΥφως «Συντρέχω -Αλλάζω», στο Ιστορικό Αρχείο Εθνικής Τράπεζας τη βραδιά των Μουσείων. Ένας ξύλινος χαραγμένος  διάδρομος, σύμπτυξη της σισύφειας διαδρομής, κομμάτι και αυτό του κόσμου θα προσφερθεί για μια ακμαία δημιουργικότητα των επισκεπτών στο αίθριο του κτηρίου.




...Ας έρθουμε στην  εικόνα του Σίσυφου με το βράχο που σπρώχνει, μάταια κάθε φορά ,με απίστευτο κόπο μέχρι την κορυφή.

Ο Καμύ γράφει: «Αν αυτός ο μύθος είναι τραγικός, είναι γιατί ο ήρωας του είναι συνειδητός: γιατί  τι θα άξιζε μια ποινή  αν σε κάθε του βήμα στηριζόταν στην ελπίδα του να τα καταφέρει;».   Αυτή η εικόνα μας οδηγεί στο να αντιληφθούμε την ικανότητα , αυτή του ανθρώπου, «να αποδέχεται το απαράδεκτο» το οποίο ανάλογα με το αν βιώνεται μέσα στη συνειδητότητα ή στη ριζική προβολή, μεταμορφώνεται σε εφόδιο ή σε καταδίκη.

 «Είναι κατανοητό ότι ο Σίσυφος είναι ένας παράλογος ήρωας, τόσο για τα πάθη του όσο και για το βασανισμό του». Εξαναγκάζεται - και αργά ή γρήγορα θα έρθει η ώρα όλοι να δοκιμαστούν - να γνωρίσει τη δοκιμασία: αυτό που τον έφτασε ως εκεί είναι το πάθος του για τη ζωή, κι είναι ακριβώς η ίδια η ζωή που τώρα του δείχνει το άλλο της πρόσωπο, τον ογκόλιθο. Εκεί τον αναμένει η συνάντηση με τον ίδιο του τον «εαυτό» πέρα από καθετί άλλο. Γιατί  να αποξενωθεί και πάλι από την υπόθεση ,παραδίνοντας τον ογκόλιθο- μα αυτός είναι όλη η ζωή- στη βούληση των άλλων, γιατί να ξαναφτιάξουμε το θεό έξω από μάς;

«Εσείς είστε θεοί», έλεγε ο Χριστός έχοντας πραγματικά τη συνείδηση του σταυρού που τον περίμενε. Ο Καμύ σοφά συνοψίζει ότι «η ευτυχία και το παράλογο είναι παιδιά της ίδιας γης και ότι είναι αδιαχώριστα. Δεν υπάρχει ήλιος χωρίς σκιά  και πρέπει να γνωρίσουμε τη νύχτα».

 Οπότε ο ογκόλιθος είναι η ίδια η ζωή που θα πρέπει ο καθένας απο μας , να αποδεχτεί συνειδητά και να απαιτήσει όχι μόνο να τη βιώσει μα και να τη γνωρίσει  πριν ακόμα την «καταλάβει». Ο Σίσυ-φως διδάσκει την απόλυτη πίστη που αρνείται τους θεούς και σηκώνει ογκόλιθους. Κι εκείνος κρίνει ότι όλα είναι "καλά".

Εν Φλω, Μάιος 2013

Σισύφεια διαδρομή στις 18 Μαΐου το πρωί.



 (Ανοικτή πρόσκληση προς όλους να σύρουμε  μαζί το Σισύφειο φορτίο μας για 7 χιλιόμετρα) 


Ξεκινάμε από την Art Athina και το στάδιο Τae Kwon Do στις 9 το πρωί. Περνάμε από την γέφυρα πάνω από το Φαληρικό Δέλτα και βγαίνουμε στην άκρη του παλιού ιππόδρομου. Μπαίνουμε στην οδό Δοϊράνης. Περνάμε πίσω από το Ωνάσειο. Φτάνουμε στο τέρμα της Δοϊράνης και συνεχίζουμε στην Αλεξάνδρου Πάντου. Περνάμε την Λαγουμιτζή από την υπόγεια διάβαση και στην συνέχεια διασχίζουμε την Καλλιρρόης και μπαίνουμε στην Δημητρακοπούλου. Στο τέλος της Δημητρακοπούλου φτάνουμε στην οδό Μακρυγιάννη μπροστά στο νέο μουσείο της Ακρόπολης και συνεχίζουμε στην Μακρυγιάννη μέχρι να βγούμε στην πύλη του Αδριανού.  Στην συνέχεια κατευθυνόμαστε προς την Βουλή στο πεζοδρόμιο  της Βασσιλίσης Αμαλίας και τέλος στην Βασιλίσσης Σοφίας έως το Μουσείο Μπενάκη περίπου στις 12 το μεσημέρι.


٭Σε περίπτωση που παρουσιαστούν προβλήματα κατά την διάρκεια της διαδρομής, εναλλακτικά μπορεί να χρησιμοποιηθούν παράλληλοι δρόμοι της λεωφόρου Συγγρού.

Δελτίο τύπου

    
                                                       
                                                          Δράση "ΣΙΣΥφως" 2013

H φετινή πρόταση της ομάδας ΕΝ ΦΛΩ  νοηματοδοτείται από την μυθική διήγηση της Σισύφειας προσπάθειας. Η συγκεκριμένη θεματική-σήμερα ιδιαίτερα επίκαιρη-παρακινεί την ομάδα ΕΝ ΦΛΩ, που παραμένει πάντα ιδιαίτερα ευαίσθητη σε κοινωνικά και υπαρξιακά ζητήματα, να ερευνήσει αρθρώνοντας  ερωτήματα για την  ανθρώπινη συνθήκη-με κάθε εργαλείο που τα μέλη της ομάδας διαθέτουν- και να επιχειρήσει να συνομιλήσει γι αυτά με το κοινό της τέχνης.                  

Tο project ΣΙΣΥφως θα εξελιχτεί στην διεθνή έκθεση Αrt Αthina 2013, στο taekwondo, στα πλαίσια του παράλληλου προγράμματος -Platform Project- και στο περίπτερο P35 από τις 16-19 Μαΐου.
Το Σάββατο στις 18 Μαΐου και νωρίς το πρωί η Σισύφεια διαδρομή θα ξεκινήσει από το Φάληρο και θα καταλήξει στο Μουσείο Μπενάκη (Κουμπάρη 1 και Β. Σοφίας) στο Κολωνάκι στις 12 το μεσημέρι μετά από πορεία 7 χιλιομέτρων  Το βράδυ 6-12μμ , στα πλαίσια της ίδιας δράσης "Συντρέχω-Αλλάζω" ένας ξύλινος χαραγμένος διάδρομος, σύμπτυξη της Σισύφειας διαδρομής, κομμάτι και αυτό του κόσμου θα προσφερθεί για μια ακμαία δημιουργικότητα των επισκεπτών στο αίθριο του Ιστορικού Αρχείου της Εθνικής Τράπεζας.(Μέγαρο Διομήδη, 3ης Σεπτεμβρίου 146)     
             
Στο project συμμετέχουν νέοι εικαστικοί καλλιτέχνες από το Tμήμα Εικαστικών και Εφαρμοσμένων Τεχνών Φλώρινας Πανεπιστήμιο Δυτ. Μακεδονίας και οι διαδρώντες επισκέπτες.

...Ας έρθουμε τώρα στην  εικόνα του Σίσυφου με το βράχο που σπρώχνει, μάταια κάθε φορά με απίστευτο κόπο μέχρι την κορυφή.

Ο Καμύ γράφει: «Αν αυτός ο μύθος είναι τραγικός, είναι γιατί ο ήρωας του είναι συνειδητός: γιατί  τι θα άξιζε μια ποινή  αν σε κάθε του βήμα στηριζόταν στην ελπίδα του να τα καταφέρει;». Αυτή η εικόνα μας οδηγεί στο να αντιληφθούμε την ικανότητα,αυτή του ανθρώπου,«να αποδέχεται το απαράδεκτο» το οποίο ανάλογα με το αν βιώνεται μέσα στη συνειδητότητα ή στη ριζική προβολή, μεταμορφώνεται  σε ένα  εφόδιο ή σε μια καταδίκη».                                                       

Βασισμένη στους προβληματισμούς που διαμορφώνονται ερμηνεύοντας το μύθο του Σίσυφου, η ομάδα ΕΝ ΦΛΩ, προτείνει μια σειρά από δρώμενα που απευθύνουν με εικαστικό λόγο τα ερωτήματα: Πώς προσδιορίζεται μια κίνηση που διαρκώς ματαιώνεται; Πώς αντιλαμβανόμαστε μια καταναγκαστική κίνηση που επαναλαμβάνεται χωρίς ποτέ να φτάνει στην τελική πτώση; Πώς υποστηρίζεται μια εργασία όταν της αφαιρούμε την αναγκαιότητα; Πώς αναιρείται το δικαίωμα της δικαίωσης μέσα από το μόχθο; Πώς η ανθρώπινη ύπαρξη μπορεί να μεταμορφωθεί σε αέναη καταδίκη; Πώς μια καταδίκη βιώνεται ως γνωστική δοκιμασία; Πώς η συνειδητοποίηση μπορεί να μεταμορφώσει τη δοκιμασία σε πλεονέκτημα; Πώς μπορεί να προκύψει  "φώς" βιώνοντας  την ανθρώπινη περιπέτεια; Οι δράσεις της ομάδας ΕΝ ΦΛΩ "ΣΙΣΥ φως" επιχειρούν να ιχνηλατήσουν τις παραπάνω νοητικές Σισύφειες διαδρομές πάντα με την βοήθεια του κόσμου.

Αρωγοί σε όλη αυτή την προσπάθεια της ομάδας ΕΝ-ΦΛΩ, στάθηκαν, η Ανεξάρτητη  Ειδησιογραφική  Ιστοσελίδα tvxs, η Εταιρία Τουρισμού Δυτ. Μακεδονίας-Περιφερειακή Ενότητα Φλώρινας, Η Μεταφορική Εταιρία Πούχιας στην Κοζάνη, η  Ηλεκτρονική Εφημερίδα florine@, το ΚΤΕΛ  Φλώρινας  και η  Εταιρία  Εμπορίας Ξύλου Σταύρου στην Φλώρινα.

Συνεργαζόμενοι φορείς με την ομάδα εν-φλω: Οργανωτική Επιτροπή Art Athina 2013Μουσείο Μπενάκη, Εθνική Τράπεζα Ιστορικό Αρχείο, Ακαδημία Αθηνών-Κέντρο Ερεύνης της Ελληνικής ΛαογραφίαςΔίκτυο Μουσείων και Πολιτιστικών Φορέων Αθηνών και το Τ.Ε.Ε.Τ.- Π.Δ.Μ., Φλώρινα.